Çt’articllo est ècrit en arpetan dombisto / ORB lârge. Lo blâson de la Domba


Lo XVémo siècllo at comenciê lo pués[V 1] s’est assuit[V 2] lo .

1492 : Cristofllo Colomb avenge les Amèriques. Comencement des Temps modèrnos.

Çti[V 3] siècllo sè trôve entre-mié lo Moyen Âjo pués los Temps modèrnos.

La populacion mondiâla a la fin de çti siècllo est èstimâ[V 4] vers los 460 milyons d’habitents, partagiê[V 5] en grôs entre três grands[V 6] mènnâjos[V 7] ; Ch·ina-J·apon-Corèa, Enda pués Eropa du Cuchient. Çla-que[V 8] est encora[V 9] marcâ[V 10] per la pèsta nêre de 13471352 qu’at massacrâ depués[V 11] 25 tant qu’a 50 % de la populacion eropèèna[1].

Èvènaments changiér

Africa changiér

Amèriques changiér

Asia pués Pacefico changiér

Eropa changiér

Gens importants changiér

Pèrsonalitâts politiques changiér

Emprimiors, èditors pués librèros changiér

Èxplorators changiér

Religiox changiér

Militèros changiér

Notes pués rèferences changiér

Notes changiér

Vocabulèro changiér

  1. « pués » [pi] conj est lo mot dombisto por « et » conj pués « et pués » loc conj.
  2. « assuit » [a.ˈsɥi] pp m du v « (s’)assuire » qu’est lo mot dombisto por « (sè) chavonar » donc ben « (sè) fornir » v.
  3. Varianta dombista [sti] de « cél » a dèm m.
  4. Varianta dombista [ɛs.ti.ˈmo] de « èstimâye » pp f.
  5. Varianta dombista [par.ta.ˈða] de « partagiêe » pp f.
  6. Varianta dombista [ɡrã] de « grants » a mpl.
  7. Varianta dombista [mɛ̃.ˈnaː.ðɔ] de « mènâjos » mpl.
  8. Varianta dombista [ˈsla.‿tjə] de « cela » pron dèm m.
  9. Varianta dombista [ã.ˈkoː.ðə] de « oncor » adv.
  10. Varianta dombista [mar.ˈko] de « marcâye » pp f.
  11. Varianta dombista [de.ˈpi] de « dês » prèp.
  12. Varianta dombista [ɔ̃] de « ant » 3éma pèrs du pl du pres de l’endic du v « avêr ».
  13. Varianta dombista [y] de « aviu » pp m.

Rèferences changiér

  1. (fr) Eric R. Weiss-Altaner, Principes de démographie politique : population, urbanisation et développement, ERE S.A., , p. 93.

Vêr arriér-més changiér

Bibliografia changiér

Articllos liyês changiér

Lims de defôr changiér

Wikimedia Commons propôse de documents multimèdiâ sus lo XVémo siècllo.