« Ètats de Savouè » : difèrences entre les vèrsions

Contenu supprimé Contenu ajouté
Ark001 (discussion | contribucions)
Aucun résumé des modifications
Ark001 (discussion | contribucions)
Aucun résumé des modifications
Legne 9 :
La mêson sè divisat adonc en doux branches, la seconda obtegnét lo [[Piemont]] (1245-1418). Los comtos de Savouè se veriéront vers l'[[Étalie]], aprés que d'avêr enstalâ des frontiéres novèles entre lor payis et lo [[Dôfenâ]], devegnu francês (1355). Pués [[Amèdê VI]] et [[Amèdê VII]] anèxéront lo [[Vâlromê]], [[Vèrcely]], et achetéront les comtâts de [[comtât de Nice|Nice]] et du [[comtât de Genevês|Genevês]]. [[Amèdê VIII]] que règnét de 1391 a 1440, fut fêt duc en 1416 et devegnét Papa avouéc lo nom de [[Amèdê VIII|Fèlix V]] (1440-1449).
 
Lo sièclo siuvent fut na pèrioda de dècadence et de tutèla francêsa. Les [[Suisse|Confèdèrâs]] s'emparéront des tèrritouères du Bassin lèmanico (1536), et la France ocupat la Savouè el-mémo, por s'assiurar lo passâjo vers l'Italie. Aprés la victouère de Sent-Quentin (1557), ux fllancs des Èspagnols, et los trètâs du Câtiô-Cambrèsis (1559), de [[Losena]] (1557) et de L'Èvian (1569), lo Duc Èmanuèl-Filibèrt recovrat la Savouè, lo payis de Gèx, lo Genevês sen [[Geneva (vela)|Geneva]] et lo Chablès. Il acquerét Tenda et Onelya, en Italie, ètablessét sa capitâla a Turin (1562) et instalat un règimo d'absolutismo favorâblo a la Contre-Rèfôrma. Son succèssor, Chârlo-Èmanuèl I<sup>ér</sup>, conquerét Saluces, mas èchouat a Geneva ("l'Èscalâda", 1602); il devét cèdar a la France, dens lo trètâ de [[Liyon]] (1601), lo payis de Gèx, lo Vâlromê, la Brêsse et lo Bugê.
 
En fèsent un juè dangerox de bascula entre la France et l'Èspagne, les ducs pèrdéront Pignerol, mas acqueréront lo marquisât de Montfèrrat (1631, 1713), Alèxandria et la Sicila (èchangiêe contre la Sardègne en 1720), asse-ben lo titro royâl (1713). Los rês sârdos, que combatéront ux fllancs de la France, pués de l'[[Ôtrich·e]] u XVIII° sièclo, s'agrantéront adés u dèsavantâjo de la Lombardia. Tot-un, advèrsèros dècidâs de la Rèvolucion francêsa, pués de Napoléon, ils furont vencus en 1796 et viront lors possèssions continentâles anèxâyes per la France (1799). Lo rê Victor-Èmanuèl I<sup>ér</sup>, rèfugiê en Sardègne, recovrat sos Ètats, ôgmentâs de Gènova, en 1815. Chârlo-Albèrt de Savouè-Carignan, devegnu rê en 1831, s'oposat u libèralismo, mas tornat organisar lo payis, devegnu la principâla règion endustrièla d'Italie. Lo Piemont aparessêt adonc ux uelys des patriotos italiens coment lo solèt Ètat capâblo de s'oposar a l'Ôtrich•e. Una Constitucion libèrâla fut lé acordâ en 1848, grâce a Balbo et a Cavour. La Lombardia sè rèvoltat, apelat son vesin a l'éde, mas los doux payis furont ècllafâs per l'Ôtrich.e a Novara en 1849. Lo rê abdicat en favor de son fely Victor-Èmanuèl II, que règnét de 1849 a 1878 et rèalisat l'unitât de l'Italie.